تاثیر پرداخت سوبسید به تولیدکنندگان و محدودیت واردات بر بازرگانی خارجی

روش ها و ابزارهای سیاست گذاری در بازرگانی خارجی

در این مقاله مرکز مشاوره صادرات و واردات irexportex  به بررسی دو مورد دیگر از روش ها و ابزارهای سیاست گذاری در بازرگانی خارجی یعنی استفاده از سوبسید ها می پردازد و تاثیر پرداخت یارانه به تولیدکنندگان و سهمیه بندی واردات و ایجاد محدودیت بر واردات، را بر بازرگانی بین الملل بررسی می کند. در مقاله نقش دولت در وضع تعرفه های گمرکی به  بررسی تعرفه های گمرکی،اولین ابزار سیاست گذاری دولت ها، مزایا و معایب این روش سیاست گذاری در بازرگانی خارجی پرداخته شده است.

سوبسیدها 

 سوبسید یا همان یارانه پرداختی است که از طرف دولت به افراد، گروه های اجتماعی و یا مؤسسات تجاری و صنعتی کشور پرداخت می شود. یکی از این گونه ها، یارانه های پرداختی است که به تولید کنندگان داخلی انجام می گیرد و می تواند به صورت:

۱- یارانه نقدی

۲- وام های کم بهره

۳- معافیت های مالیاتی 

۴- سهیم شدن دولت در سرمایه شرکت های داخلی

باشد.  اعطای یارانه که به کاهش هزینه های تولید می انجامد به تولید کنندگان داخلی کمک می کند تا در مقابل کالاهای وارداتی ارزان قیمت به رقابت پرداخته و از طرف دیگر برای کالاهای خود بازار خارجی پیدا کنند.

یارانه های صنعتی در نقاط مختلف جهان

آمار های اقتصادی و تجاری نشان می ده که در کشور های صنعتی یارانه های دولتی که به بخش صنعت اعطا می شود، به اندازه ۲ تا ۷ درصد ارزش محصولات تولبدی این کشور هاست. در این میان میزان یارانه های اعطایی به صنعت در ایالات متحده کمتر و در حدود ۱ درصد و در کشور هایی مانند سوئد تا ۷ درصد می باشد. پژوهش های جامع تری که در این زمینه در قلمرو اتحادیه اروپا در اوایل دهه ۱۹۹۰ انجام گرفته نشان می دهد که میزان این یارانه ها از ۲ درصد در انگلستان تا ۱۴ درصد در یونان متفاوت بوده است. در ایتالیا هم میزان این گونه سوبسید ها بالاتر است.

در کشور های کمتر توسعه یافته مانند ایران هم سیاست اعطای یارانه به تولیدکنندگان در راستای افزایش صادرات متداول می باشد. با توجه به همه مشکلات اقتصادی و نارسایی هایی که در عرصه ی بازار و صنعت در این کشور ها وجود دارد، دولت ها اعطای یارانه را روشی موثر برای تشویق صادراتی تلقی نموده اند. ناتوانب رقابتی موسسات تولیدی این کشور ها در بازار های جهانی که عمدتا به جنبه های قیمت تمام شده ی کالا ها و کیفیت آن ها مربوط می شود ایجاب کرده است که برای توسعه ی صادرات صنعتی از پشتیبانی های یارانه ای دولت بهره مند گردند.

در کشور ما، ایران، هم اعطای یارانه یا سوبسید به بخش تولید و در راستای دستیابی به هدف های صادراتی به شکل

• معافیت مالیاتی
• وام های کم بهره
• تخصیص ارز به قیمت ترجیحی
• تامین سوخت با قیمت پایین تر از قیمت های بین المللی

در خلال سال های گذشته متداول بوده است.

سهمیه بندی واردات 

  تعیین سهمیه برای واردات نوعی دخالت مستقیم دولت در امر واردات است. استفاده از این ابزار بدین گونه است که دولت با توجه به شرایط اقتصادی و تجاری کشور به منظور پشتیبانی از صنایع داخلی، جلوگیری از خروج ارز و برقراری تعادل در تراز بازرگانی برای ورود کالاهای خاصی سهمیه تعیین می کند. به بیان دیگر دولت حداکثر مقدار مجاز ورود یک کالا به کشور را تعیین و اعلام می کند.

در بسیاری موارد سازمان دولتی ذی ربط برای گروه خاصی از بازرگانان یا سازمان ها مجوز وارد کردن مقادیر مشخصی از یک کالا را صادر می نماید و این بدان معنی است که سایر افراد یا  متقاضیان نمی توانند این کالا را وارد کنند. این سهمیه معمولا برای یکسال تعیین شده و ممکن است مقادیر آن ها برای سال های بعد تغییر کند یا به طور کلی حذف گردند.

محدودیت داوطلبانه بر واردات

یکی از انواع سهمیه بندی که کم و بیش متداول می باشد، ایجاد محدودیت داوطلبانه بر صادرات است. این محدودیت به وسیله کشور صادرکننده و به درخواست کشور واردکننده انجام می گیرد.  اگر چه این سهمیه بندی از طرف صادر کننده انجام می شود اما چون باعث محدود شدن واردات کشور طرف مقابل می شود در عمل نقش سهمیه بندی واردات را ایفا می کند. به عنوان مثال بر پایه توافقی که در دهه ۱۹۸۰ بین امریکا و ژاپن به وجود آمد، دولت ژاپن متعهد گردید که برای صادرات اتومبیل به امریکا سقفی تعیین کند و تعداد مشخصی اتومبیل از ژاپن به امریکا صادر کند.

مزایا و معایب سهمیه بندی واردات

در مورد پیامد های سهمیه بندی باید گفت که همانند تعرفه گمرکی باعث افزایش درآمد تولید کنندگان داخلی  و زیان مصرف کنندگان می شود. در واقع سهمیه بندی واردات مقدار عرضه ی کالای وارداتی را کاهش و قیمت آن را در بازار افزایش می دهد.، در نتیجه تولید کنندگان داخلی به آسانی به رقابت پرداخته و می توانند تولیدات خود را با سود بیشتری به فروش برسانند. بدیهی است که در این فرآیند مصرف کنندگان که بایدبرای خرید کالای مورد نظر قیمت بالاتری بپردازند زیان می بینند. اصولا کشور صادرکننده به این دلیل به صورت داوطلبانه صادرات خود به یک کشور را محدود می کند که با نشان دادن حسن نیت و روحیه همکاری با کشور وارد کننده از اتخاذ تصمیمات شدید و محدودکننده ی مقامات اقتصادی  کشور واردکننده پیش گیری نمایند.

در این مقاله مرکز مشاوره صادرات و واردات irexportex  به بررسی دو مورد دیگر از روش ها و ابزارهای سیاست گذاری در بازرگانی خارجی یعنی استفاده از سوبسید ها و سهمیه بندی واردات، پرداخت. در مقالات پیشین به  بررسی تعرفه های گمرکی، مزایا و معایب این روش سیاست گذاری در تجارت خارجی پرداخته شده است. در آماده سازی این مقاله از کتاب بازرگانی بین الملل، فصل دوم، جنبه های سیاسی و نقش دولت ها در تجارت بین الملل، بهره گرفته شده است. در مقالات بعدی به سایر روش ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.