اینکوترمز (INCOTERMS) یا شرایط تجارت بین الملل چیست؟

در دهه ۱۹۳۰ میلادی اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) مطالعاتی را در زمینه تفسیر اصطلاحات تجاری به عمل آورد و مقرراتی را برای تفسیر یکنواخت اصطلاحات بازرگانی بین المللی در سال ۱۹۳۶ برقرار نمود که به اینکوترمز معروف گشت.

اینکوترمز که در برگیرنده اصطلاحات بازرگانی بین المللی است در واقع تعیین کننده ضوابط بین خریدار و فروشنده در معاملات تجاری است، یک کلمه مرکب است که از ترکیب سه کلمه انگلیسی International Commercial Terms به معنی اصطلاحات بین‌المللی بازرگانی تشکیل شده است و به صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اصطلاحات برای تفکیک هزینه‌ها و مسئولیت ها بین فروشنده و خریدار استفاده می‌شوند.

یک کالا از بدو تولید تا رسیدن به دست خریدار مراحل مختلفی را طی می‌کند. ممکن است به صورت‌های مختلفی این کالا به دست خریدار برسد. اصطلاحات اینکوترمز به صورت بین‌المللی بوده و در برگیرنده حالت‌های مختلف رسیدن کالا از تولیدکننده به خریدار است. به صورتی که در هر کدام از این حالت‌ها، مسئولیت‌ها و هزینه‌های را برای طرفین مشخص کرده است.

در حالات مختلف تحویل کالا، ممکن است دو طرف خریدار و فروشنده متقبل مسئولیت‌ها و هزینه‌های مختلف شوند. اینکوترمز برای هر کدام از این حالات، واژگان و اصطلاحات مختلف را در نظر گرفته است تا معاملات و قرارداد های تجاری با وضوح بیشتری و به دور از ابهام و امکان برداشت های متفاوت برای هر یک از طرفین منعقد شوند.

کاربرد اینکوترمز در تجارت بین الملل

اگر میخواهید بدانید اینکوترمز چه کاربردی دارد، فرض کنید که تولیدکننده یا صادرکننده یک کالا هستید، شما می‌توانید کالای تولید خود را در ششرایط متفاوتی برای مثال درب کارخانه یا در نقاط دیگری به خریدار تحویل دهید. بنابراین در قرارداد تجاری و اسناد مربوطه نیاز است که چگونگی تحویل کالا کاملا شرح داده شود.

 اینجاست که باید با دقت هر چه تمام تر از اینکوترمز استفاده کنید؛ یعنی در قراردادها و اسناد حقوقی فی‌مابین طرفین ذکر می‌کنید که براساس کدام یک از حالا مختلف اینکوترمز قصد دارید کالا را به خریدار تحویل دهید. بنابراین با این کار جای هر گونه تفسیر و تحلیل شخصی گرفته می‌شود و دو طرف می‌توانند به یک سند واحد استناد کنند.

نکته مهم برای بازرگانان این است که حتما پارامتر های اینکوترمز انتخاب شده را مشخص کنید. برای نمونه، ممکن است که شما قصد داشته باشید که از قاعده CIF استفاده کنید. در این صورت باید نام مکان و بندری که در آنحا کالا را به خریدار تحویل می‌دهید، ذکر کنید. اینکوترمز ۲۰۲۰ که جدیدترین نسخه بوده در یازده فصل و حالت مختلف تدوین شده است.

دسته بندی اینکوترمز

اینکوترمز ۲۰۰۰ به چهار گروه اصلی طبقه بندی شده است:

یک| گروه (E) تحویل کالا در نقطه عزیمت در مبدأ

در این گروه فقط از یک واژه EXW به معنی تحویل کالا در نقطه عزیمت استفاده شده است. (نقطه عزیمت ممکن است محل کار، محل انبار، کارخانه، مزرعه و یا هر نقطه دیگری باشد که توافق شده است.) فروشنده کاری نمی کند مگر واگذاری کالا در محل تعیین شده به خریدار.

دو| گروه (F) تحویل کالا به خریدار بدون پرداخت کرایه حمل در مبدأ

این گروه از اینکوترمز که دارای سه واژه می باشد در محل تعیین شده در کشور مبدا کالا را به مشتری تحویل میدهد.

FAS : کالا در کنار کشتی و روی اسکله در بندر بارگیری (مبداء) تحویل می گردد.
FOB : کالا لزوماً باید روی عرشه کشتی و در مبداء تحویل گردد.
FCA : کالا به شرکت حمل در نقطه یا محل تعیین شده تحویل گردد.

سه| گروه (C) تحویل کالا در مبدأ به خریداربا پرداخت کرایه حمل

در  این گروه فروشنده مسئولیت انعقاد قرارداد حمل و پرداخت کرایه حمل کالا تا مقصد را بعهده دارد و شامل حالات زیر است:

CFR : فروشنده مسئولیت پرداخت کرایه حمل تا بندر تعیین شده در مقصد را قبول می کند.
CPT : تحویل کالا با کرایه و یا هر نوع وسیله نقلیه تا محل تعیین شده در مقصد انجام می شود.
CIF : فروشنده علاوه بر کرایه حمل ، مسئولیت انعقاد قراداد بیمه و پرداخت هزینه آن تا محل تعیین شده در مقصد را نیز عهده دار می شود.
CIP : تحویل کالا با کرایه حمل و بیمه بدون کشتی و تا محل تعیین شده در مقصد انجام می شود.

چهار | گروه (D) تحویل کالا در مقصد

در این گروه از اینکوترمز فروشنده بیشترین مسئولیت را در معامله به عهده دارد در حالی که کمترین مسئولیت متوجه خریدار است و اجزاء آن عبارتند از :

DES : خریدار باید کالا را برای ورود ترخیص کند. (تحویل کالا در عرشه کشتی و در مقصد)
DEQ : ترخیص کالا در گمرک مقصد بعهده خریدار است. (تحویل کالا در اسکله و در مقصد)
DAF : ترخیص کالا برای ورود بعهده فروشنده است. (تحویل کالا در مرز تعیین شده )
DDU : تحویل کالا در محل تعیین شده در مقصد بدون ترخیص و بدون پرداخت حقوق گمرکی آن
DDP : ترخیص کالا برای ورود بعهده فروشنده می باشد. (تحویل کالا در انبار خریدار یا گمرک مقصد و پرداخت تمام حقوق و عوارض مربوطه)

بررسی پیدایش اصطلاح اینکوترمز و دلیل تعریف آن یعنی تفسیر یکسان اصطلاحات تجاری به بازرگانان کمک میکند بهتر با مفهوم و کاربرد این اصطلاحات آشنا شوند و بتوانند به شکل درست از آن استفاده کنند. اینکوترمز در قراردادها و اسناد حقوقی فی‌مابین طرفین ذکر میشود بنابراین باید دقت کرد تا مکان ها و شرایط تحویل کالا برای صادرات و دریافت کالا جهت واردات به بهترین نحو صورت گیرد تا از شکل گیری مشکلات بعدی پیشگیری شود و فرآیند تحویل کالا به درستی انجام شود. اینکوترمز به طور کلی به چهار گروه C ،F،E و D  تقسیم میشود.