صادرات چه کالاهایی ممنوع است؟ لیست کالاهای ممنوعه صادراتی ۱۴۰۲
هر کشوری برای صادرات و واردات کالا یک سری قوانین به خصوص دارد که توسط صنف مربوطه تعیین می‌شود. مسئول ابلاغ لیست کالاهای ممنوعه صادراتی در ایران وزارت صنعت، معدن و تجارت (وزارت صمت) است. اگر قصد دارید در حوزه واردات، صادرات و بازرگانی فعالیت کنید، باید به لیست کالاهای ابلاغ شده توسط وزارت صمت توجه داشته باشید و کالایی را برای تجارت انتخاب کنید که اسم آن درون لیست وجود نداشته باشد. در غیر این صورت فعالیت‌های شما در گمرک متوقف شده و متحمل ضرر می‌شوید. در این مطلب می‌خواهیم به لیست کالاهای ممنوعه صادراتی بپردازیم. اگر تصمیم دارید در حوزه واردات و صادرات کالا فعالیت خود را آغاز کنید، خواندن این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم.
چرا صادرات بعضی از کالاها ممنوع است؟
بسیار از کاربران و فعالان عرصه صادرات با این سوال مواجه هستند که «صادرات چه کالاهایی ممنوع است» صادرات یعنی اینکه کالاهای تولید شده در داخل کشور را برای فروش و عرضه به کشورهای مختلف ارسال کنیم. افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند با صادرات کالای خود به کشورهای مختلف کسب و کارشان را گسترده‌تر کنند و به درآمد خود رونق ببخشند. صادرات باعث می‌شود که رکود ایجاد شده در بازارهای داخلی به بهترین شکل ممکن جبران شود. زمینه ایجاد شغل برای جوانان جویای کار فراهم شود و در نهایت اقتصاد کشور رونق بگیرد. با این تفاسیر صادرات راهی مثبت و تاثیرگذار برای توسعه اقتصادی کشور محسوب می‌شود. اما در این میان صادرات برخی از کالاها ممنوع است.
هر کشوری برای صادرات کالا قوانین به خصوص خود را دارد که توسط دولت و بر اساس یک سری چهارچوب‌ها تعیین می‌شود. بر اساس این قوانین صادرات یک سری کالاها مشروط و برخی دیگر ممنوع اعلام می‌شود. به طور کلی کالاهای صادراتی به لحاظ امکان صادرات در سه دسته مختلف قرار می‌گیرند و عبارتند از:
کالای مجاز صادراتی
برای صادرات این دسته از کالاها هیچ ممنوعیتی وجود ندارد. صادرکنندگان برای صادرات کالاهای مجاز باید قوانین را به شکل صحیح رعایت کنند و مجوزهای لازم را بگیرند. مطلع بودن از قوانین و بررسی دقیق قوانین قبل از صادرات، سبب می‌شود بدون کوچک‌ترین دردسری، محصولات کسب و کار خود را صادر کنید.
کالای مشروط صادراتی
این کالاها مجوز صادرات ندارند، بنابراین تاجرانی که تصمیم دارند کالاهای مشروطه را صادرات کنند باید از طرف سازمان‌های دولتی مجوز بگیرند. صادر کننده می‌تواند اقدامات لازم را برای دریافت مجوز انجام دهد و در صورتی که نهادهای مربوطه با این موضوع موافقت کنند، مجوزهای مورد نیاز به گمرک ارائه داده می‌شود.
کالای ممنوع صادراتی
صادرات یک سری از کالاها برای همیشه ممنوع اعلام شده است. اما یک سری کالاها با نظر دولت و با توجه به شرایط کشور چند سال ممنوع می‌شوند و پس از چند سال بسته به شرایط کشور امکان صادرات آنها فراهم می‌گردد.
دلایل ممنوعیت صادرات برخی کالاها
دلایل مختلفی برای ممنوعیت صادرات برخی کالاها وجود دارد که می‌توان آنها را به طور کلی در دسته‌های زیر طبقه‌بندی کرد:
۱٫ حفظ امنیت و ثبات کشور:
- ممانعت از قاچاق: صادرات برخی کالاها مانند مواد مخدر، اسلحه و تجهیزات نظامی می‌تواند به قاچاق و ناامنی در داخل و خارج کشور منجر شود.
- کنترل قیمت‌ها: ممنوعیت صادرات کالاهای اساسی مانند مواد غذایی و دارو می‌تواند به تنظیم بازار داخلی و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها کمک کند.
- حفظ ذخایر استراتژیک: برخی کالاها مانند منابع طبیعی و مواد اولیه برای صنایع داخلی ضروری هستند و ممنوعیت صادرات آنها می‌تواند به حفظ ذخایر استراتژیک کشور کمک کند.
۲٫ حمایت از تولید داخلی:
- ایجاد فرصت‌های شغلی: ممنوعیت صادرات مواد اولیه و محصولات نیمه‌تمام می‌تواند به رونق تولید داخلی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید کمک کند.
- رقابت‌پذیری: حمایت از صنایع داخلی در برابر رقابت خارجی با ممنوعیت صادرات برخی کالاها امکان‌پذیر است.
- توسعه صادرات غیرنفتی: ممنوعیت صادرات مواد خام می‌تواند به صادرات محصولات با ارزش افزوده بیشتر و توسعه صادرات غیرنفتی کمک کند.
۳٫ حفظ محیط زیست:
- حفاظت از گونه‌های جانوری و گیاهی: صادرات برخی گونه‌های جانوری و گیاهی که در معرض خطر انقراض هستند، ممنوع است.
- جلوگیری از آلودگی محیط زیست: صادرات برخی مواد شیمیایی و صنعتی که می‌توانند به آلودگی محیط زیست منجر شوند، ممنوع است.
۴٫ تعهدات بین‌المللی:
- تحریم‌های اقتصادی: برخی کشورها به دلیل تحریم‌های اقتصادی از صادرات برخی کالاها منع می‌شوند.
- موافقت‌نامه‌های تجاری: برخی کشورها در چارچوب موافقت‌نامه‌های تجاری متعهد به ممنوعیت صادرات برخی کالاها هستند.
۵٫ سایر دلایل:
- ملاحظات بهداشتی: صادرات برخی کالاها مانند محصولات کشاورزی و دامی که ممکن است آلوده باشند، ممنوع است.
- ملاحظات فرهنگی: صادرات برخی اشیاء عتیقه و آثار باستانی ممنوع است.
نکته:
- لیست کالاهای ممنوعه صادراتی در هر کشور با توجه به شرایط و سیاست‌های آن کشور متفاوت است.
- این لیست می‌تواند به طور موقت یا دائمی تغییر کند.
- برای صادرات هر کالا باید به قوانین و مقررات مربوطه در کشور مبدا و مقصد توجه کرد.
مثال:
- صادرات گوشت قرمز از ایران به دلیل تنظیم بازار داخلی و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها در حال حاضر ممنوع است.
- صادرات اشیاء عتیقه و آثار باستانی از ایران برای حفظ میراث فرهنگی کشور ممنوع است.
لیست کالاهای ممنوعه صادراتی
ممنوعیت صادرات کالاها در ایران به واسطه ماده ۱۲۶ قانون امور گمرکی تعیین می‌شود. به طور کلی کالاهای ممنوعه در چهار دسته قرار دارند. در حال حاضر صادرات موادی مانند گوشت‌های منجمد یا غیرمنجمد تولید داخل یا وارداتی، دفتر تحصیلی، پرتقال، پیاز، ذرت، گندم، انواع سبوس، دانه‌های روغنی، خوراک آبزیان، شکر، کره، تجهیزات آهنی، ماشین آلات صنعتی، شمش، آلومینیوم، محصولات پرایمری و لاستیک ممنوع اعلام شده است.
تعداد این کالاها با توجه به شرایط کشور قابل تغییر است و ممکن است زمانی که تصمیم به صادرات کالا می‌گیرید، یک سری اقلام به این لیست اضافه و یا حتی از آن کم شده باشند، بنابراین برای صادرات کالا باید همواره استعلام لیست کالاهای ممنوعه صادراتی را به صورت به روز دریافت و چک کنید. به این ترتیب وقت خود را صرف فراهم کردن مقدمات صادرات کالاهای ممنوعه نمی‌کنید.
همان طور که بیان کردیم کالاهای ممنوعه صادراتی طبق ماده ۱۲۶ قانون امور گمرکی به چهار دسته تقسیم می‌شوند و شامل موارد زیر هستند.
- کالاهایی که بر اساس قانون و شرع مقدس اسلام ممنوع الصدور اعلام می‌شوند.
- ممنوعیت صادرات اشیا عتیقه و میراث فرهنگی که تشخیص آنها توسط سازمان میراث فرهنگی انجام می‌شود.
- گونه‌های جانوری، اقلام دامی یا نباتی که برای حفاظت از محیط زیست و حفظ ذخایر ژنتیک، صادرات آنها از طرف سازمان‌های مربوطه ممنوع اعلام می‌شوند.
- کالاهایی که باتوجه به قوانین خاص یا شرایط کشور صادرات آنها ممنوع اعلام می‌شود.
همان طور که بیان کردیم دسته‌ای از کالاها برای همیشه در لیست کالاهای ممنوعه قرار می‌گیرند و در هیچ بازه‌ای از زمان مجوز صادرات آنها صادر نمی‌شود. اما برخی دیگر از کالاها ممنوعیت دوره‌ای دارند و در یک دوره مشخص و یا حتی نامشخص با توجه به وضعیت کشور ممنوعیت یاعدم ممنوعیت آنها اعلام می‌شود.
| موضوع | نکات کلیدی | جملات کلیدی |
|---|---|---|
| مرجع قانونی | ماده ۱۲۶ قانون امور گمرکی | ممنوعیت صادرات کالاها در ایران توسط ماده ۱۲۶ قانون امور گمرکی تعیین می‌شود. |
| دسته‌بندی کالاهای ممنوعه | چهار دسته | کالاهای ممنوعه در چهار دسته کلی قرار می‌گیرند. |
| دسته اول | ممنوعیت دائمی | شامل کالاهایی که بر اساس قانون و شرع اسلام ممنوع هستند. |
| دسته دوم | اشیا عتیقه و میراث فرهنگی | صادرات اشیا عتیقه و میراث فرهنگی با تشخیص سازمان میراث فرهنگی ممنوع است. |
| دسته سوم | حفظ محیط زیست | صادرات گونه‌های جانوری، اقلام دامی یا نباتی که برای حفظ محیط زیست ممنوع است. |
| دسته چهارم | شرایط خاص کشور | شامل کالاهایی که به طور موقت و با توجه به شرایط کشور ممنوع می‌شوند. |
| نمونه‌های کالاهای ممنوعه | گوشت، دفتر تحصیلی، پرتقال، پیاز، ذرت، گندم، سبوس، دانه‌های روغنی، خوراک آبزیان، شکر، کره، تجهیزات آهنی، ماشین آلات صنعتی، شمش، آلومینیوم، محصولات پرایمری و لاستیک | |
| تغییر لیست | به روز | لیست کالاهای ممنوعه صادراتی قابل تغییر است و باید به روز چک شود. |
سخن پایانی
کالاهای وارداتی و صادراتی قبل از اینکه وارد کشور شده یا از کشور خارج شوند به اداره گمرک می‌روند و پس از بررسی‌های لازم به مقصد ارسال می‌شوند. در اداره گمرک لیست کالاهای ممنوعه صادراتی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که کالای شما در این لیست وجود داشته باشد، روند صادرات متوقف شده و از ترخیص کالا جلوگیری می‌شود.
صادرات یکسری کالاها ممنوع است که این ممنوعیت‌ها را دولت برای حمایت از مصرف کنندگان داخلی، جلوگیری از رانت خواری، جلوگیری از افزایش قیمت محصولات، حفاظت از فرهنگ و محیط زیست کشور و… تعیین می‌کند. شرکت‌هایی که در زمینه صادرات فعالیت می‌کنند باید با استفاده از عقد نمونه قرارداد مشارکت در صادرات کالا و با توجه به لیست کالاهای ممنوعه صادراتی، به فعالیت بپردازند تا در روند کار با مشکلی مواجه نشوند.
